wycieczka piesza

Resko, którego nie ma

01

Tę fascynującą ścieżkę turystyczno-historyczną zaprojektowali uczniowie reskiego Zespołu Szkół,
a piękne przystanki posiadają ciekawe tablice informacyjne
oraz przyozdiobione są rzeźbami wykonanymi przez naszego miejscowego mistrza dłuta –
pana Waldemara Mertę.

Ruszamy !

wycieczka

opis trasy

przystanek 01

Wycieczkę zaczynamy na reskim rynku. Pomiędzy ratuszem, a stojącymi przed kościołem zabytkowymi kamieniczkami znajdujemy wyrzeźbiony w drewnie posąg sławnej Sydonii von Bork.

Sławna wiedźma

O Sydonii von Bork wiele pisano w czasach romantyzmu, jej portrety malowali wielcy malarze. A wszystko to przez jej tragiczne losy: w pięknej szlachciance zakochał się bowiem pomorski książę Ernest Ludwik, któremu jednakże skutecznie wyjaśniono, że książęta – tak jak królowie – mogą wszystko, byle nie żenili się z miłości. Urażona piękna Sydonia, opuszczając książęcy dwór, miała ponoć przekląć ród Gryfitów. Czy tak było naprawdę – nie wiadomo. Ale faktem jest, że gdy ów ród począł wymierać, uczyniono z niej kozła ofiarnego, oskarżając o czary. Wiedźmę-szlachciankę (podówczas już wiekową starą pannę) przykładnie osądzono, po czym ścięto i spalono na stosie. Ta że Sydonia nie miała szczęścia do ognia! Wiele lat wcześniej bowiem wielki pożar, który wybuchł w Resku, pozbawił ją wszystkiego – została w samej tylko sukni, w której uciekła z płonących komnat. Po tym wszystkim zamieszkała w wynajętym domu notariusza Johanna Hitze – nieopodal miejsca, gdzie dziś stoi wyczarowana w drewnie przez reskiego artystę…

Posąg Sydonii

01
przystanek 02

Z rynku udajemy się ulicą Jedności Narodowej aż na jej kraniec. Naprzeciw dawnej fabryki maszyn rolniczych (starsi mieszkańcy miasta pamiętają ją już jako Państwowy Ośrodek Maszynowy, a następnie Zakład Naprawczy Mechanizacji Rolnictwa) odnajdziemy pomnik poświęcony pamięci Karla Sprengla.

Sławny przemysłowiec

Karl Sprengel (1787-1859) – pochodził spod Hanoweru, ale najbardziej owocne lata swego życia związał z Reskiem. Jak jeden z wielu – pokochał to piękne miasteczko całym sercem! A dzięki tej miłości miasteczko rychło zaczęło się przekształcać z zapyziałej dziury w prężny ośrodek naukowo-przemysłowy (jeszcze kilku takich zakochanych i mielibyśmy teraz Reski Okręg Przemysłowy! – hmm… może i lepiej, że inni zauroczeni nie poszli w ślady pana Karola). Ten znany naukowiec(gleboznawca i pionier nowoczesnej uprawy roślin), osiedliwszy się w Resku, wkrótce uruchomił fabryczkę maszyn rolniczych, która dzielnie sobie radziła, a do tego stworzył szkołę rolniczą, zwaną „akademią”, kształcącą nowoczesnych farmerów z całego Pomorza. Pono mawiano: „ten zbiera duże plony, kto w Resku był szkolony!”.

pomnik przemysłowca

02
przystanek 03

Spod pomnika Karla Sprengla udajemy się ścieżką prowadzącą przez zdziczały parczek (w kierunku zachodnim), by dochodząc do ulicy Stefana Żeromskiego odnaleźć nasz trzeci przystanek – uwiecznia on pamięć po dawnym cmentarzu żydowskim(ów kirkut zajmował teren zdziczałego parku, który właśnie przemierzyliśmy).

Kirkut

Kroniki miasteczka notują, że roku pańskiego 1692 pojawił się w Resku pierwszy Izraelita, którym był niejaki Loyer Marcus. Choć prawo ograniczało osiedlanie się Żydów (choćby przez wprowadzenie corocznej opłaty 6 talarów za prawo zamieszkiwania w murach miasta), liczba starozakonnych rosła. Mimo to nigdy nie była zbyt wysoka – szacuje się, że w szczytowym okresie (połowa XIX wieku) w Resku żyło około 150 Żydów, a w latach Republiki Weimarskiej (dwudzieste lata dwudziestego wieku) było ich już 3 razy mniej. Po dojściu Hitlera do władzy nastały dni grozy. W roku 1943 wszyscy rescy Żydzi zostali wywiezieni do obozu śmierci w Oranienburgu. Nie przeżył żaden z nich. Władze hitlerowskie zniszczyły też pozostałości kiruta oraz synagogę (mieszczącą się przy dzisiejszej ulicy Krzywej)

Kirkut

03
przystanek 04

Spod symbolicznej macewy udajemy się ulicą Żeromskiego w kierunku centru miasta. Mijamy po prawej bydynek Policji i przechodząc obok dawnej siedziby Nadleśnictwa Resko dochodzimy ponownie do ulicy Jedności Narodowej. Po przejściu zabytkowego mostu wybudowanego w początkach XIX wieku (niestety – odnowionego bez przynależnego mu szacunku…), minąwszy elektrownię wodną mieszczącą się w dawnym (również zabytkowym) młynie skręcamy w lewo. Mijamy pięknie utrzymaną przystań kajakową (spójrzmy w dół i zwróćmy uwagę na ciekawy herb miasta zdobiący przystań). Na wprost widzimy ciekawy budynek z przechodnią bramą – to dawne Regionalne Muzeum Powiatowe, mieszczące się w tzw. Budynku Bramnym z pierwszej połowy XVIII wieku, należącym do zespołu zabudowań von Borcków (w dzisiejszej postaci trudno w nim rozpoznać szacowny zabytek). Znajdujemy się przy czwartym przystanku, a stylizowane naczynie w stylu prasłowiańskim upamiętnia reskie zbiory muzealne, które po 1945 roku trafiły do Muzeum Miejskiego (obecnie Narodowego) w Szczecinie.

Dawne muzeum

04
przystanek 05

Przechodząc pod Bramnym Budynkiem od razu dostrzegamy wzgórze na którym pysznił się nad okolicą zamek sławnych Borków. Jest to nasz piąty przystanek na trasie wycieczki.

Zamek Borków

Ów zamek został wzniesiony przez Jakuba Borka w drugiej połowie XIII wieku, zaś pierwsza wzmianka o Castrum Regenwalde pochodzi z 1295 roku. Był on wtenczas zapewne budowlą drewnianą, jednak w połowie XIV wieku stał się prawdziwą – kamienno-ceglaną – fortecą z murami o niemal metrowej grubości! Brak jest w kronikach borkowego rodu zapisków o szturmach i oblężeniach tego zamczyska, a jednak po kilku wiekach został po nim jedynie ślad w postaci kilku kamieni na zamkowym wzgórzu. Jednak w XXI wieku ambitni Reszczanie zabrali się za jego… częściową odbudowę! Po wnikliwych badaniach archeologicznych obiektu w roku 2017, odtworzono część murów, zamontowano ciekawe tablice informacyjne i w interesujący sposób zaaranżowano przestrzeń do organizacji imprez. Na „podzamczu” pilnowanym przez drewnianego woja urządzono plac zabaw dla dzieci, a czasami ustawia się tymczasową scenę. Zatem teren zamkowy tętni życiem, a co bardziej ambitni mieszkańcy Reska przymierzają się do dalszej odbudowy borkowej fortecy (pogłoski mówią, że niebawem wzniosą w jej murach strzelistą wieżę!).

zamek Borków

05
przystanek 06

Z zamkowego wzgórza schodzimy tylnym wyjściem (po lewej plac zabaw, po prawej woj Strzegący zamczyska). Zatrzymujemy się ciekawą tablicą informacyjną opowiadającą o historii Reska, a następnie idziemy wzdłuż parku miejskiego, ulicą Sportową (mijając po drodze piękną Czarną Willę i imponujące dęby – pomniki przyrody). Dochodzimy do wiaduktu pod dawną linią kolejową Resko Płn.-Wyszogóra (z nowo wybudowanym osobnym wiaduktem dla pieszych). Schodkami wspinamy się na nasyp, którym idziemy w lewo (po prawej stronie widzimy oddany do użytku w ostatnich latach piękny i duży skwer z placem zabaw oraz ogrodem ziołowym). Mijamy ulicę Gdańską (na której wznosi się duży budynek zamieszkiwany onegdaj przez brać kolejarską) i dochodzimy do ulicy Dworcowej.

Resko Waskotorowe

Idziemy wzdłuż zespołu dawnych budynków kolejowych (na uwagę zasługują: tzw. Wieża Dróżnika, Wieża Ciśnień oraz zachowany budynek po stacji Resko Wąskotorowe – po prawej stronie). Dochodzimy do tablicy informacyjnej i rzeźby przedstawiającej kolejarza – to szósty przystanek naszej wycieczki. Teraz musimy wprawić w ruch wyobraźnię: gdybyśmy przenieśli się do roku 1974 zobaczylibyśmy za plecami dzielnego pracownika PKP dopiero co wzniesiony piękny i funkcjonalny budunek stacyjny, przed który 6 razy dziennie zajeżdżał kochany przez wszystkich Reszczan Michałek (pociąg kursujący na trasie Runowo Pom. – Wysoka Kam.). Niestety, ani po Michałku, ani po wspaniałym dworcu nie pozostało najmniejszego śladu… Kolej jest już jedynie wyblakłym wspomnieniem. A przecież przed drugą wojną światową mieliśmy w Resku równie piękny dworzec, zaś przez miasto przebiegały aż 3 linie kolejowe, zaś po wojnie działały w naszym mieście renomowane warsztaty naprawy taboru kolejowego (wąskotorowego).

Resko Wąskotorowe

06
przystanek 07

Powracamy ulicą Dworcową w stronę ulicy Wojska Polskiego (głównej arterii przelotowej Reska). Skręcamy w lewo, w stronę centrum. Mijamy kilka interesujących budynków (gmach dawnego banku spółdzielczego, apteka, dawny budynek poczty i strzelisty budynek dawnego Domu Kultury, naprzeciwko którego, po drugiej stronie ulicy, stoi charakterystyczny budynek dawnego Hotelu Miejskiego). Widząc po lewej stronie strzeżony przez dwa moździerze głaz narzutowy (jest to pomnik poświęcony ofiarom ostatniej wojny), a za nim duży czerwony gmach szkoły podstawowej, dochodzimy do ceglanego gmachu, zwanego przez starszych mieszkańców Reska „Malborkiem” (jego architektura może się bowiem nieco kojarzyć z krzyżackim zamkiem). Stoimy teraz przed budynkiem Poczty Polskiej

Gmach poczty

Ów charakterystyczny budynek był przed wojną siedzibą sądu powiatowego, z prokuraturą oraz aresztem. Po wojnie działał tu przez pewien czas popularny reski „pedeciak” (Dom Towarowy), którego funkcję w latach 70-tych przejął nowo zbudowany pawilon przy Rynku (obecna Biedronka). Do zwolnionego gmaszyska w 1983 roku przeniesiono pocztę, która mieściła się wcześniej w dużo mniejszym budynku. Na piętrze zainstalowano automatyczną stację telefoniczną. Po niej dziś zostało już jeno wspomnienie (komuż ona potrzebna w wieku komórek?), ale poczta działa nadal i ponoć ma się całkiem dobrze…

Poczta Polska

07
przystanek 08

Przy poczcie skręcamy w prawo, w ulicę 1 Maja. Naprzeciw „malborka” widzimy zabytkową kamienicę, w której mieścił się niegdyś internat reskiego liceum. Następnie przechodzimy obok kuźni najmłodszych kadr Reska, czyli Przedszkola im. Kubusia Puchatka. Na rogu ulicy 1 Maja i Tadeusza Kościuszki (w którą teraz – w lewo – skręcimy) stoi budynek dawnego przedszkola. W dawnych czasach stał przed nim ażurowy samolot, dzięki któremu każdy reski przedszkolak doświadczył bujania w obłokach. Przy krańcu ulicy Kościuszki widzimy budynek z charakterystyczną wieżą – siedzibę dzielnych reskich strażaków i ratowników medycznych. Stąd już przysłowiowy rzut beretem do siódmego przystanku na trasie naszej wycieczki.

Kościół Św.Jana

W tym miejscu, za murami miejskiego cmentarza wznosił się XIX wieczny ewangelicko-luterański kościół Św. Jana. Po wojnie świątynia nie była użytkowana i mieszkańcy Reska zwali ją już nie kościołem, lecz „nieczynną kaplicą”. Mimo wszystko budynek był nieźle zachowany, zaś wokół niego rósł las żelaznych krzyży. Z nie do końca wiadomych przyczyn został on rozebrany w latach 80-tych XX wieku. Ulicą Kołobrzeską dochodzimy do pobliskiego ronda, skąd ulicą Bohaterów Warszawy docieramy do Rynku.

kościół Św. Jana

08

nie zapomnij o naszych pozostałych wycieczkach